Τα κύρια πρόσωπα (1889-1939)

Ανχης Heinrich Hartl (1840-1903)

Ο ιδρυτής της σημερινής Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού. Γεννήθηκε το 1840 στο Brunn της Αυστρίας. Σπούδασε στο Πολυτεχνείο της Βιέννης και στην Ναυτική Σχολή. Προήχθη σε Ανθλγός το έτος 1865. Ως Αντισυνταγματάρχης, διευθυντής του Γεωδαιτικού Τμήματος του Γεωγραφικού Ινστιτούτου της Βιέννης, μετεκλήθη στην Ελλάδα, το 1889 από την Κυβέρνηση Χαριλάου Τρικούπη για να συντάξει τον κτηματικό Χάρτη της χώρας. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην χώρα, ιδρύθηκε επίσημο κρατικό γεωγραφικό σύστημα αναφοράς, με την εκτέλεση εργασιών τριγωνισμού σε ολόκληρη την έκταση της ελεύθερης τότε Ελλάδας και έθεσε τις βάσεις της οργάνωσης και λειτουργίας της Χαρτογραφικής Υπηρεσίας Στρατού (ΧΥΣ). Αποχώρησε το 1896 από την ΧΥΣ, προήχθη σε Συνταγματάρχη και αποστρατεύθηκε το 1898 και στη συνέχεια διετέλεσε καθηγητής της Γεωδαισίας στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης. Απεβίωσε το 1903 στη Βιέννη σε ηλικία 63 ετών.

Λγός (MΧ) Αλέξανδρος Κοντόσταυλος (1860-1916)

Ο πρώτος Έλληνας Διοικητής της Χαρτογραφικής Υπηρεσίας. Γεννημένος στην Κωνσταντινούπολη, ονομάστηκε Ανθυπολοχαγός (ΜΧ) το 1883, εισήλθε στο Γεωδαιτικό Απόσπασμα το 1890 και ανέλαβε τη Διοίκηση από το 1896-1906. Σε αυτόν οφεί- λεται η διατήρηση και ανάπτυξη των αρχών και μεθοδολογιών που εισήγαγε ο Hartl και οι Αυστριακοί Αξιωματικοί κατά την πρώτη περίοδο λειτουργίας της Υπηρεσίας. Αξιωματικός με μεγάλη πείρα πεδίου την περίοδο 1900-1905, εμπέδωσε ουσιαστικά τη Χαρτογραφική Υπηρεσία ως σώμα «ελίτ» στην ελληνική στρατιωτική κοινότητα.

Τχης (MΧ) Ευλάμπιος Μεσσαλάς (1864-1926)

Ο δεύτερος κατά σειρά Διοικητής της Χαρτογραφικής Υπηρεσίας. Γεννήθηκε στην Ζάκυνθο και ονομάσθηκε Ανθυπολοχαγός (ΜΧ) το 1884. Εντάχθηκε στο Γεωδαιτικό απόσπασμα με τον βαθμό του Υπολοχαγού το 1889. Διετέλεσε Διοικητής της Χαρτογραφικής Υπηρεσίας για δύο θητείες από το 1906-1910 και το 1912. Η περίοδος της Διοίκησής του συνδέεται άμεσα με την προετοιμασία του Χάρτη της Θεσσαλίας σε κλίμακα 1:75.000, καθώς και με τις χαρτογραφικές εργασίες στα νέα εδάφη που απελευθέρωσε ο Ελληνικός Στρατός το 1912. Το χαρτογραφικό έργο υπό τη διοίκηση Μεσσαλά και ιδιαίτερα τα «Θεσσαλικά» φύλλα χάρτου θα αποτελέσουν το 1912 τη «χαρτογραφική αιχμή του δόρατος» του στρατεύματος στην πορεία από τα θεσσαλικά σύνορα και τη Μελούνα προς την Ήπειρο και τη Μακεδονία.

Υπτγος Παναγιώτης Φωτιάδης (1865-1931)

Από τους μακροβιότερους και σημαντικότερους Διοικητές της Χαρτογραφικής Υπηρεσίας. Γεννήθηκε στην Αθήνα και εντάχθηκε στη Χαρτογραφική Υπηρεσία το 1892, υπηρετώντας σε αυτή μέχρι το 1900. Κατόπιν από το 1905-1920, παρακολούθησε ως Αξιωματικός της τη σχεδίαση και εκτύπωση του Επιτελικού Χάρτη της χώρας (Φύλλα Χάρτη Θεσσαλίας) στη Βιέννη και από το 1922-1925 διετέλεσε πρόεδρος της Γεωδαιτικής Επιτροπής, η οποία συστάθηκε το 1923. Το 1914 ανέλαβε τη Διοίκηση της Υπηρεσίας. Η περίοδος Διοίκησής του συνδέεται με τον εκσυγχρονισμό της Υπηρεσίας και την εισαγωγή αυτοδύναμης τεχνολογίας εκτύπωσης χαρτών, οδηγώντας την σε μία νέα εποχή. Ουσιαστικά αναμόρφωσε την Υπηρεσία και την προετοίμασε για το χαρτογραφικό επίτευγμα της Μικρασιατικής εκστρατείας.

Υπτγος Δημήτριος Πετρίτης (1875-1960)

Γεννήθηκε στην Αίγινα. Το 1915-1917 εργάσθηκε στην Χαρτογραφική Υπηρεσία και στη συνέχεια διετέλεσε καθηγητής Τοπογραφίας στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων. Από τον Ιανουάριο του 1921 έως τον Αύγουστο του 1922 διετέλεσε Διοικητής Υποδιοικήσεως της Χαρτογραφικής Υπηρεσίας Στρατού στη Μικρά Ασία και Επιθεωρητής Χαρτογραφήσεων των εδαφών που ανακαταλαμβάνονταν. Αποτέλεσε το πρόσωπο που υλοποίησε με τη Διοίκησή του το λαμπρό χαρτογραφικό έργο της Υπηρεσίας κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας. Το 1924 προήχθη στον βαθμό του Υποστρατήγου και το 1925 ανέλαβε τη Διοίκηση της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού θέση στην οποία παρέμεινε ως το 1930, διατηρώντας παράλληλα την προεδρία της Γεωδαιτικής Επιτροπής του κράτους. Αποτέλεσε τον κύριο συντελεστή της προόδου και της αλματώδους εξέλιξης της Υπηρεσίας, θέτοντας τις βασικές αρχές και χαράσσοντας το πνεύμα μεθοδικής ανάπτυξης και προόδου, διευκολύνοντας το έργο των διαδόχων του στην εξελικτική πορεία της Υπηρεσίας.

Υπτγος Οδυσσέας Μαρουλής (1878-1956)

Γεννήθηκε στο Μεσολόγγι. Διετέλεσε Καθηγητής του μαθήματος Τοπογραφίας στην Σχολή Ευελπίδων κατά τα έτη 1917-1920 και Στρατιωτικής Γεωγραφίας το έτος 1923. Ανέλαβε τη Διοίκηση της ΓΥΣ το 1930 την οποία και διατήρησε μέχρι το 1936. Υπήρξε άριστος τοπογράφος και μεγάλος λάτρης της μεθοδικής οργάνωσης. Κατά τη διάρκεια της Διοίκησής του δρομολογήθηκε η εντατική έκδοση του πολύχρωμου Επιτελικού χάρτη της χώρας κλίμακας 1:100.000, ενώ παράλληλα συνέστησε τμήμα ελέγχου τοπογραφικών και χαρτογραφικών εργασιών και εξέδωσε λεπτομερείς οδηγίες για όλο το φάσμα των εργασιών της Υπηρεσίας. Κύριο χαρακτηριστικό του έργου του ήταν η συστηματική εφαρμογή χαρτογραφικών και τοπογραφικών διαδικασιών και μεθόδων σε όλο τον κύκλο παραγωγής γεωγραφικών υλικών.

Τχης (Πβ) Ιωάννης Παπαρρόδου (1904-1941)

Γεννήθηκε στην Υπάτη Φθιώτιδας τον Οκτώβριο του 1904. Εισήλθε, πρώτος στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων (ΣΣΕ) το 1920. Εξήλθε μεταξύ των πρώτων, από τη ΣΣΕ, ως Ανθυπολοχαγός Πυροβολικού την 29/9/1923. Το έτος 1930 μετετάχθη στο μόνιμο επιστημονικό προσωπικό της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού (ΓΥΣ). Ασχολήθηκε κυρίως με γεωδαιτικές, τοπογραφικές εργασίες καθώς και με εργασίες αεροφωτογράφισης.

Κατά την διάρκεια του Ελληνοϊταλικού Πολέμου 1940-41 υπηρέτησε στην αρχή ως Διοικητής του Πρώτου Τάγματος Χιονοδρόμων, που συγκρότησε και οργάνωσε ο ίδιος και στη συνέχεια ως Διοικητής της 21ης Μοίρας Ορειβατικού Πυροβολικού (Ο.Π), στην περιοχή Πόγραδετς. Κατά τη σύμπτυξη από το Αλβανικό μέτωπο, ως Δκτης της 21ης Μοίρας Ο.Π, τάχθηκε την 14/4/1941 στα υψώματα δυτικά του Δισπηλιού Καστοριάς, για να επιβραδύνει την προέλαση των Γερμανών. Η υπερκέραση του δεξιού άκρου της αμυντικής διάταξης της XIII Μεραρχίας διαφαίνεται ως αναπόφευκτη.

Ο Τχης Παπαρρόδου Ιωάννης, επιδίδεται σε έναν αγώνα σκληρό και αδυσώπητο, σε έναν αγώνα μέχρις εσχάτων. Περιφέρεται παντού και εμψυχώνει τους πάντες. Ο αγώνας είναι άνισος και η υποχώρηση μοιραία, την οποία όμως παρά τις προτροπές δεν δέχεται καν να συζητήσει. Η Μοίρα του εξουδετερώνεται από το ανηλεές σφυροκόπημα του εχθρικού Πυροβολικού και της Αεροπορίας. Οι ελάχιστοι μαχητές που του απέμειναν τον ειδοποιούν ότι είναι περικυκλωμένος και τον προτρέπουν να φύγει για να σωθεί. Τότε δίδει την ιστορική, συγκινητική και ανεπανάληπτη απάντηση:

«Η ΤΙΜΗ ΤΗΣ ΠΑΤΡΙΔΟΣ ΜΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΜΟΥ ΕΠΙΒΑΛΛΟΥΝ ΝΑ ΜΕΙΝΩ ΕΔΩ»

Χειρίζεται προσωπικά ακόμα και πολυβόλο το οποίο έχει αγκαλιάσει ως τον τελευταίο αχώριστο και πιστό του σύντροφο στις επάλξεις που μόνος του ετάχθη και την 13.00 ώρα της 15ης Απριλίου 1941, Μεγάλη Τρίτη, καταλήγει από σφαίρα Γερμανικού περιστρόφου που δέχεται στο μέτωπο. Έτσι ο Τχης Παπαρρόδου Ιωάννης εισέρχεται στην αιωνιότητα, κοσμώντας το Πάνθεο των Αθανάτων Ηρώων της Νεώτερης Ελλάδας. Ως ελάχιστο φόρο τιμής προς τον Ήρωα, η Γ.Υ.Σ. έδωσε στο Στρατόπεδό της το όνομα του.